Map o'r safle

Canllaw i rieni
Gwybodaeth i rieni
Beth yw Rhaglen Gwrth-fwlio KiVa Canllaw cryno i rieni
Gwybodaeth sylfaenol am fwlio
Beth yw bwlio? Mathau o fwlio Mae bwlio’n fater i’r dosbarth cyfan Beth sy’n achosi bwlio? Sut ydw i’n adnabod plentyn sy’n cael ei fwlio?
Camau gwrth-fwlio yn yr ysgol a’r cartref
Camau yn yr ysgol Camau yn y cartref
Cyfeiriadau llenydduaeth ac ar y we
Cyfeiriadau ar y we Llenyddiaeth Gwybodaeth a Ffuglen

Sut ydw i’n adnabod plentyn sy’n cael ei fwlio?

Sut ydw i’n adnabod plentyn sy’n cael ei fwlio?

Newidiadau mewn ymddygiad

Gall canlyniadau ac effeithiau bwlio ddod i’r amlwg yn y disgybl mewn sawl ffordd. Gall nifer o arwyddion sy’n awgrymu bwlio fod yn ganlyniad hefyd i broblemau eraill ym mywyd y plentyn hwnnw. Gall salwch sydyn yn y teulu, ysgariad rhieni, gwrthdaro rhwng rhieni a brodyr a chwiorydd neu ddiweithdra, wneud bywyd y teulu cyfan yn anodd a gall hynny dod i’r amlwg mewn plant a phobl ifanc fel ymddygiad symptomatig. Felly nid arwyddion bwlio yn unig yw’r arwyddion a ddisgrifir isod. Mae’n werth cofio hefyd fod pob rhiant yn adnabod y ffordd y mae eu plentyn yn mynegi trallod ac yn dangos nad yw popeth yn iawn.

Y cliw gorau yn aml yw ymddygiad y plentyn. Er enghraifft, os yw disgybl a arferai fod yn hapus yn yr ysgol yn colli diddordeb yn yr ysgol ac yn ei osgoi, mae hynna’n ddigon o reswm i dalu sylw i’r sefyllfa ac ystyried pam y daeth y newid sydyn hwn drosto. Trafod y mater yw’r ffordd fwyaf clir ac uniongyrchol. Dylech gofio fodd bynnag na fydd plentyn neu berson ifanc yn barod, o reidrwydd, i siarad am y sefyllfa hyd yn oed gyda’i rieni. Mae’n bwysig sefydlu rheolau craidd ar gyfer sgyrsiau sy’n golygu siarad mewn ffordd barchus a chyfleu cefnogaeth. Gall fod angen hefyd cysylltu â’r athro dosbarth neu dîm KiVa’r ysgol.

 

Newidiadau mewn ymddygiad

Rhai arwyddion sy’n awgrymu fod plentyn yn cael ei fwlio

Yn wahanol i sut yr oedd cynt, mae’r disgybl...

  • ofn cerdded i’r ysgol neu adref o’r ysgol neu ofn cymryd y llwybr arferol i’r ysgol
  • ddim eisiau mynd ar y bws ysgol
  • yn gofyn yn am gael mynd i’r ysgol yn y car neu gael rhywun gydag ef/hi ar y daith
  • yn amharod i fynd i’r ysgol, yn absennol o’r ysgol heb reswm amlwg
  • yn cwyno ei fod yn sâl ar foreau ysgol
  • yn dod adref o’r ysgol gyda’i ddillad neu ei fag yn llanast neu wedi torri
  • yn dod adref yn llwgu (ofn mynd i fwyta gyda’r lleill)
  • yn mynd yn ddi-ddweud, yn dawel ac fel pe wedi colli ei hunan-hyder
  • yn ymddangos dan bwysau ac yn bryderus
  • wedi colli ei archwaeth, yn dweud yn aml nad yw’n teimlo fel bwyta
  • yn crio cyn mynd i gysgu, yn cael hunllefau
  • yn colli ei eiddo personol (esgidiau pêl-droed, cap, llyfrau, cas pensiliau ayb.)
  • yn gofyn am neu’n dwyn arian (er mwyn ei roi i’r bwli neu gynorthwywyr hwnnw) neu’n aml yn colli ei arian 
  • â chleisiau, crafiadau neu friwiau anesboniadwy
  • yn mynd yn flin, yn colli amynedd yn hawdd ac yn “anodd”
  • yn aml ar ei ben ei hun heb ffrindiau, ddim yn dod â ffrindiau adref mwyach
  • yn gwrthod siarad am yr hyn sydd o’i le neu’n aml yn rhoi eglurhad nad yw’n argyhoeddi am y materion a grybwyllwyd uchod

Nid un peth yn unig sy’n arwydd o fwlio.

Mae pob rhiant yn adnabod eu plentyn a’r ffordd y maent yn mynegi trallod. Yn aml yr arwydd allweddol yw newid o’i gymharu ag ymddygiad y plentyn yn y gorffennol, e.e. plentyn a arferai hoffi’r ysgol ddim eisiau mynd erbyn hyn. Os nad oes rheswm amlwg dros y newid, mae’n werth trafod gyda’r plentyn a staff yr ysgol y posibilrwydd fod y plentyn yn cael ei fwlio.

Nid un peth yn unig sy’n arwydd o fwlio.